Symposium Existentiële eenzaamheid en zingeving

Universiteit voor Humanistiek | 28 september 2011

Hoe kunnen we de existentiële dimensie van eenzaamheid herkennen en hoe kunnen we er zingevend mee omgaan? Dit symposium is bedoeld voor professionals, die in hun werk met cliënten direct, indirect of beleidsmatig te maken hebben met eenzaamheid. Sprekers: Jan Bor, Joeri Calsius, Joachim Duyndam, Eric Ettema, Anne Goossensen, Joke Hermsen, Anja Machielse, Tonja van den Ende (dagvoorzitter) en Ton Jorna ( tevens organisator). 

Eenzaamheid is voor veel mensen een persoonlijk probleem en gezien de groeiende omvang en ernst ervan in toenemende mate ook een maatschappelijk vraagstuk. Interventies ter bestrijding van de eenzaamheidsproblematiek richten zich vaak op eenzaamheid als sociaal en/of emotioneel fenomeen: een situatie waarin een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties wordt ervaren. Uit de praktijk blijkt echter dat mensen zich eenzaam kunnen voelen ongeacht de relaties die zij hebben. Deze vorm van eenzaamheid lijkt dan veeleer een existentiële aangelegenheid, een zingevingprobleem waartoe een persoon zichzelf verhoudt.

Dit symposium is bedoeld voor professionals, die in hun werk met cliënten direct, indirect of beleidsmatig te maken hebben met eenzaamheid. Het vindt plaats in het kader van de Week tegen Eenzaamheid 2011 (Coalitie Erbij) en brengt specialisten, ervaringsdeskundigen en hulpverleners bijeen, die zich verdiept hebben in existentiële eenzaamheid en daar ‘werk’ van hebben gemaakt. Aan de orde komen zowel de levenspraktijk als de beroepspraktijk, zowel de vraag wat we eronder verstaan als hoe we ermee kunnen omgaan. Het thema zal niet alleen doordacht en theorievormend voor het voetlicht komen aan de hand van eenzaamheidsgerelateerde thema’s, maar ook inzichten bieden die de praktijk tot steun zijn.

Voor meer informatie: http://www.uvh.nl/symposiumeenzaamheid

Welkom en introductie
Inleiding door dagvoorzitter Tonja van den Ende, directeur van Zingeving en Professie, praktijkcentrum van de UvH. Missie van het centrum is het leveren van een bijdrage aan het vergroten van de ruimte voor zingeving in beroepspraktijken en organisaties.

Verbinding | Ton Jorna (Universitair hoofddocent Praktische Humanistiek)

“Eenzaamheid als geleider naar verbondenheid”

Ton Jorna verkent de mogelijkheden die existentiële eenzaamheid in zich draagt. Is er aan eenzaamheid een zin te ontdekken, kan het een plaats krijgen in het leven? Over eenzaamheid als voorwaardelijke weg naar verbindingservaring.

Levenseinde/dood | Eric Ettema (Onderzoeker eenzaamheid en levenseinde)

“De eenzame voorbereiding op de dood”

Een lezing over de eenzaamheid van het sterven. Hoe verkrijgen we een adequaat begrip hiervan en welke ondersteuning en begeleiding biedt goede zorg?
Deze tijd | Joke Hermsen (Schrijfster en filosofe)
Hoe verhoudt dit eenzaamheid zich tot de hedendaagse ervaring van tijd? Een lezing waarin het existentiële thema in het kader van hedendaagse –economische- ontwikkelingen wordt beschouwd.

Sociaal Isolement | Anja Machielse (Senior onderzoeker LESI)

“Hoe groter je exposure, hoe groter je kwetsbaarheid”

Aan de hand van een casus laat Anja Machielse zien dat sociaal isolement een strategie kan zijn om met existentiële eenzaamheid om te gaan. Over de eisen die gesprekken over existentiële eenzaamheid vragen aan de relationele en reflexieve vaardigheden van hulpverleners.

Lofzang | Jan Bor (Schrijver, filosoof, publicist)

“Lof van de eenzaamheid”

Jan Bor vertelt over de toegang die eenzaamheid biedt tot het innerlijk. Hoe een mens gevoeliger en ontvankelijker wordt door eenzaamheid te doorleven.

Presentie | Anne Goossensen (Hoogleraar presentie en ggz)

“ZMRMN; over presentie en eenzaamheid”

Binnen de presentietheorie staan aandacht en toewijding aan de zorgbehoevende centraal. Anne Goossensen geeft een toelichting op de waarde van presentie voor de omgang met verschillende dimensies van eenzaamheid.

Angst | Joeri Calsius (Klinisch Psycholoog, psychotherapeut, osteopaat)

“Doorheen de angst: Hoe existentieel is existentieel eigenlijk?”

Onder andere aan de hand van enkele casusfragmenten, verkent Joeri Calsius de existentiële visie binnen therapeutische benaderingen, ook in relatie tot zingevingvragen bij patiënten.

Geestelijke weerbaarheid | Joachim Duyndam (Socrates hoogleraar Wijsbegeerte)

“Eenzaamheid en veerkracht”

In de moderne romanliteratuur kan de figuur van Robinson Crusoë worden beschouwd als het icoon bij uitstek van existentiële eenzaamheid. Aan de hand van het Robinson verhaal van Michel Tournier, Vrijdag of het ander eiland (1967), bespreekt Joachim Duyndam de relatie tussen eenzaamheid en veerkracht.